کد مطلب:188947 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:202
نقش یاد خدا
انسان مؤمن به خدا، خویشتن را در مأمن امنی قرار می دهد، كه از خطرها در امان قرار گیرد. تنها مأمن امن و پناهگاه مطمئن از هر خطر ایمان به خداست. هر كس به خدا ایمان آورد و خویشتن را به خدا سپرد خدای سبحان ایمن ترین پناهگاه وی خواهد بود. پناهگاه مطمئنی جز خدای
[ صفحه 100]
سبحان وجود ندارد، و لن تجد من دونه ملتحدا. [1] «غیر از خدا پناهگاه امنی نمی یابی».
همان گونه كه ایمان مراتب دارد، امنیت در پناهگاه خدا نیز مراتب دارد. تا به آن مرحله والایی برسد كه تمام اضطراب ها و ناامنی ها را بزداید و آرامش كامل مستقر سازد. از این مرحله امنیت و آرامش همه انسان های مؤمن بهره مند نیستند. بلكه آن گروه كه از ایمان مرحله والا بهره مند شده اند، آنان كه یاد و نام خدا، تمام زندگی آنان را فرا گرفته است، در آرامش كامل قرار خواهند گرفت. ذكر خدا پناهگاه ایمن است. یاد خدا امنیت از هر خطر برای آنان خواهد بود، الا بذكر الله تطمئن القلوب [2] «با یاد خدا قلب ها آرامش می گیرند.»
این حقیقت در سخن عترت این گونه تحلیل شده است؛ موجودی كه به یاد خدا باشد هیچ آسیبی وی را تهدید نمی كند. حتی در مورد حیوانات این گونه رسیده است، كه حیوان آنگاه در دام صیاد می افتد كه از یاد خدا غافل شده باشد. حیوانی كه به یاد خداست در دام صیاد قرار نمی گیرد. امام صادق علیه السلام می فرماید: ما من طیر یصطاد الا بتركه التسبیح. [3] «هیچ پرنده ای در دام صیاد قرار نمی افتد، مگر زمانی كه از تسبیح و یاد خدا غفلت كرده باشد.» كه این نقش یاد خداست.
امام صادق علیه السلام در این باره می فرماید، انسان مؤمن به هر گونه مرگ ممكن است بمیرد. غرق شود، آوار بر روی وی منهدم شود، درنده وی را
[ صفحه 101]
بدرد، صاعقه و رعد و برق آن را بگیرد، لیكن به انسان ذاكر خدا، این حوادث اصابت نمی كند، و لا تصیب ذاكر الله تعالی. [4] .
اینك این حقیقت در اندیشه زلال و عرشی باقر العلوم علیه السلام این گونه تجلی یافته است، كه حوادث تلخ و ناگوار مانند صاعقه بر انسان مؤمن ممكن است فرود آید، لیكن بر انسان ذاكر یعنی كسی كه به یاد خداست فرود نمی آید. انسان ذاكر از صاعقه در امان است. این نقش یاد خداست، الصواعق تصیب المؤمن و غیر المؤمن و لا تصیب الذاكر. [5] .
بر همین اساس است كه حضرت تلاش می كرد افراد با ظرفیت و با استعداد مانند خانواده خویش را به این نكته اساسی توجه دهد. هماره آنان را وادار به ذكر و یاد خدا می نمود. در اندیشه نیز اهمیت آن را شفاف می سازد و اضافه می كند سه چیز از بهترین و سخت ترین عبادت هاست، اشد الاعمال ثلاثة، ذكر الله علی كل حال و انصافك من نفسك و مواساة الاخ. [6] «سه چیز از سخت ترین اعمال است، یاد خدا، انصاف داشتن، یكسان و برابر برخورد نمودن». امام اهل خانه خویش را وادار به این رفتار می كرد، امام صادق علیه السلام می فرماید: پدرم ما را دور هم جمع می كرد و وادار به قرائت قرآن (كه آن نیز ذكر الله است) می نمود. و هر كس قرآن تلاوت نمی كرد به ذكرهای دیگر تا طلوع آفتاب مشغول می شد، یأمرنا بالذكر حتی تطلع الشمس [7] كه البته این یاد خدا بر لب است. اساس و پایه یاد خدا
[ صفحه 102]
به روح و دل است كه انسان هماره به یاد خدا باشد. این نیز از آموزه های عرشی است كه از اندیشه و رفتار عترت می توان آموخت.
[ صفحه 100]
سبحان وجود ندارد، و لن تجد من دونه ملتحدا. [1] «غیر از خدا پناهگاه امنی نمی یابی».
همان گونه كه ایمان مراتب دارد، امنیت در پناهگاه خدا نیز مراتب دارد. تا به آن مرحله والایی برسد كه تمام اضطراب ها و ناامنی ها را بزداید و آرامش كامل مستقر سازد. از این مرحله امنیت و آرامش همه انسان های مؤمن بهره مند نیستند. بلكه آن گروه كه از ایمان مرحله والا بهره مند شده اند، آنان كه یاد و نام خدا، تمام زندگی آنان را فرا گرفته است، در آرامش كامل قرار خواهند گرفت. ذكر خدا پناهگاه ایمن است. یاد خدا امنیت از هر خطر برای آنان خواهد بود، الا بذكر الله تطمئن القلوب [2] «با یاد خدا قلب ها آرامش می گیرند.»
این حقیقت در سخن عترت این گونه تحلیل شده است؛ موجودی كه به یاد خدا باشد هیچ آسیبی وی را تهدید نمی كند. حتی در مورد حیوانات این گونه رسیده است، كه حیوان آنگاه در دام صیاد می افتد كه از یاد خدا غافل شده باشد. حیوانی كه به یاد خداست در دام صیاد قرار نمی گیرد. امام صادق علیه السلام می فرماید: ما من طیر یصطاد الا بتركه التسبیح. [3] «هیچ پرنده ای در دام صیاد قرار نمی افتد، مگر زمانی كه از تسبیح و یاد خدا غفلت كرده باشد.» كه این نقش یاد خداست.
امام صادق علیه السلام در این باره می فرماید، انسان مؤمن به هر گونه مرگ ممكن است بمیرد. غرق شود، آوار بر روی وی منهدم شود، درنده وی را
[ صفحه 101]
بدرد، صاعقه و رعد و برق آن را بگیرد، لیكن به انسان ذاكر خدا، این حوادث اصابت نمی كند، و لا تصیب ذاكر الله تعالی. [4] .
اینك این حقیقت در اندیشه زلال و عرشی باقر العلوم علیه السلام این گونه تجلی یافته است، كه حوادث تلخ و ناگوار مانند صاعقه بر انسان مؤمن ممكن است فرود آید، لیكن بر انسان ذاكر یعنی كسی كه به یاد خداست فرود نمی آید. انسان ذاكر از صاعقه در امان است. این نقش یاد خداست، الصواعق تصیب المؤمن و غیر المؤمن و لا تصیب الذاكر. [5] .
بر همین اساس است كه حضرت تلاش می كرد افراد با ظرفیت و با استعداد مانند خانواده خویش را به این نكته اساسی توجه دهد. هماره آنان را وادار به ذكر و یاد خدا می نمود. در اندیشه نیز اهمیت آن را شفاف می سازد و اضافه می كند سه چیز از بهترین و سخت ترین عبادت هاست، اشد الاعمال ثلاثة، ذكر الله علی كل حال و انصافك من نفسك و مواساة الاخ. [6] «سه چیز از سخت ترین اعمال است، یاد خدا، انصاف داشتن، یكسان و برابر برخورد نمودن». امام اهل خانه خویش را وادار به این رفتار می كرد، امام صادق علیه السلام می فرماید: پدرم ما را دور هم جمع می كرد و وادار به قرائت قرآن (كه آن نیز ذكر الله است) می نمود. و هر كس قرآن تلاوت نمی كرد به ذكرهای دیگر تا طلوع آفتاب مشغول می شد، یأمرنا بالذكر حتی تطلع الشمس [7] كه البته این یاد خدا بر لب است. اساس و پایه یاد خدا
[ صفحه 102]
به روح و دل است كه انسان هماره به یاد خدا باشد. این نیز از آموزه های عرشی است كه از اندیشه و رفتار عترت می توان آموخت.
[1] كهف، 27.
[2] رعد، 28.
[3] فروع كافي، ج 3، ص 505 حديث 18.
[4] فروع كافي، ج 3، ص 112.
[5] مطالب السؤول، ج 2، ص 101، حلية الاولياء، ص 181.
[6] اعيان الشيعه، ج 1، ص 653، كشف الغمه، ج 2، ص 345.
[7] همان، ص 651.